درباره تأثیر هوش مصنوعی در آینده، چه نظری دارید؟ چند سال بعد، هوش مصنوعی را در چه نقطه‌ای می‌بینید؟
هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، همین حالا هم شکل انجام بسیاری از کارها را عوض کرده‌اند و در آینده شاهد تحولات بزرگ‌تری در این حوزه‌ها خواهیم بود.
باوجوداینکه هیچ‌کس نمی‌تواند پیش‌بینی قاطعانه‌ای درباره تأثیر هوش مصنوعی در آینده داشته باشد، اما می‌توانیم دراین‌باره، حدس‌هایی بزنیم. شیوع بیماری کرونا و ایجاد محدودیت در تعاملات انسانی، دلیل دیگری بر ضرورت تسریع فرایند توسعه هوش مصنوعی و اتوماسیون مبتنی بر آن است. البته برای تحقق این امر باید بودجه کافی در نظر گرفته شود.
یک باور قدیمی و ترس پنهان در بین عموم مردم درباره تأثیر هوش مصنوعی در آینده است که هوش مصنوعی، کارگران را از کار، بیکار می‌کند. این موضوع باعث ایجاد موج گسترده‌ای از بیکاری می‌شود. گزارش شرکت McKinsey نشان می‌دهد که هوش مصنوعی تا سال 2030، می‌تواند جایگزین 400 تا 800 میلیون نیروی کاری در سراسر دنیا شود و این افراد، باید در جستجوی شغل جدیدی باشند.
بااین‌حال، هوش مصنوعی به‌شرط اینکه افراد از پذیرش آن استقبال کنند و نحوه تعامل با آن را بیاموزند، می‌تواند مشاغل جدیدی هم ایجاد کند. با استناد به گزارش PwC، هوش مصنوعی تا سال 2030 بیشتر از تولید ناخالص فعلی دو کشور چین و هند، شاخص GDP جهانی را افزایش می‌دهد.
اما برای تأثیر هوش مصنوعی در آینده، چه سناریوهایی می‌توان متصور شد؟ در ادامه قصد داریم مروری بر این سناریوهای احتمالی داشته باشیم.
1. محیط‌های کاری مشترک
فناوری‌های ارتباط مجازی که به‌سرعت هم در حال پیشرفت هستند، تجربه کار از راه دور یا همان دورکاری را به شکلی چشمگیر بهبود می‌بخشند. و یکی از مهم‌ترین جنبه‌های تأثیر هوش مصنوعی در آینده هستند. دسترسی گسترده به WiFi و دیوایس‌های قابل‌حمل باعث تشکیل هر چه بیشتر تیم‌های پراکنده شده است. به‌واسطه این‌ها خواهیم دید که تعداد شرکت‌هایی که دفاتر فیزیکی و سنتی‌شان را با دفاتر مجازی جایگزین می‌کنند. بیشتر و بیشتر می‌شود و این امر، امکان دسترسی به نیروی انسانی نخبه را از سراسر جهان برای آن‌ها امکان‌پذیر می‌سازد.
یکی دیگر از جنبه‌های تأثیر هوش مصنوعی در آینده، فناوری حمل‌ونقل هولوگرافیک است که می‌تواند تعاملات فیزیکی رودررو را شبیه‌سازی کند. و از این طریق تجربه کار از راه دور را بهبود دهد. این کیفیتِ تعاملی، همان ویژگی مهمی از کار است. که در حال حاضر و در شرایط دورکاری، غالباً از آن بی‌بهره هستیم. واقعیت افزوده از طریق تصاویر هولوگرافیک و تجسم سه‌بعدی اجازه می‌دهد تا اعضای یک تیم پروژه بتوانند با وجود فاصله فیزیکی، همکاری بلادرنگی با یکدیگر داشته باشند و یک محیط کاری مشترک بسازند.
پهنای باند، اینترنت اشیاء و حسگرهای مدرن، زمینه پیشرفت در حوزه تله‌رباتیک را فراهم می‌آورد. تله‌رباتیک انسان را قادر می‌سازد تا بهتر بتواند از راه دور، با ماشین‌ها کار کند. از سوی دیگر رایانش مرزی موبایل همراه با شبکه 5G به کاربرد تله‌رباتیک و تله اپراتور (عملیات از راه دور) شتاب می‌بخشند.
2. ایجاد تحول در شیوه‌های استخدام
تحول در شیوه‌های استخدام، یکی دیگر از جنبه‌های مهم تأثیر هوش مصنوعی در آینده است. هوش مصنوعی و یادگیری ماشین همین حالا هم تا حد زیادی، شیوه جذب کارکنان را تغییر داده‌اند و انتظار می‌رود این تغییر ادامه داشته باشد. فناوری به ما اجازه می‌دهد تا بتوانیم ضمن بررسی هزاران پروفایل و رزومه، فهرستی از داوطلبان شغلی شایسته را تهیه کنیم. از فناوری هوش مصنوعی می‌توان برای برقراری ارتباط با نامزدها و درگیر کردن آن‌ها در هر مرحله از نقشه سفر کارکنان استفاده کرد.
امروز ابزارهای زیادی وجود دارند که مبتنی بر هوش مصنوعی بوده و به استخدام نیروی انسانی از راه دور، کمک می‌کنند. متصدیان استخدام به‌واسطه این ابزارها می‌توانند ضمن بررسی مهارت‌های یک داوطلب شغلی، از ویژگی‌های شخصیتی او نیز مطلع شوند و به‌واسطه مجموعه اطلاعاتی که کسب می‌کنند، تناسب یا عدم تناسب آن فرد را با فرهنگ سازمان، مورد ارزیابی قرار دهند. حالا بسیاری از شرکت‌ها از سنجش‌های آنلاین مبتنی بر هوش مصنوعی برای یافتن نیروی انسانی مناسب استفاده می‌کنند و پیش‌بینی می‌شود با ادامه این روند و توسعه قابلیت‌های هوش مصنوعی، مداخله انسانی در این بخش، به حداقل برسد. تشخیص چهره، قابلیتی دیگری است که برای شناسایی هرگونه تقلب در این حوزه و حوزه‌های دیگر، کاربرد گسترده‌ای پیدا کرده است.
پس از انتخاب یک کاندید شغلی مناسب، می‌توان برای تسهیل فرایند همسوسازی (آنبوردینگ) در کنار نظارت انسانی، از چت بات‌ها یا همان ربات‌های چت که بر مبنای هوش مصنوعی عمل می‌کنند، استفاده کرد. این چت بات‌ها به اعضای تازه‌وارد کمک می‌کنند تا فرایندهای کاری و فرهنگ حاکم بر سازمان را بهتر، راحت‌تر و سریع‌تر درک کنند.
جنبه مهم دیگری از تأثیر هوش مصنوعی در آینده، کمرنگ کردن نقشِ سوگیری‌ها و نظرات شخصی در انتخاب و استخدام کارکنان است. هوش مصنوعی علاوه بر اینکه به ارزیابی عینی و مبتنی بر واقعیتِ کاندیداهای شغلی کمک می‌کند، می‌تواند در شناسایی زمینه‌های سوگیری (مثل تعصبات جنسیتی، قومی، نژادی و …) و حل‌وفصل آن‌ها در سازمان نیز نقش مؤثری داشته باشد. به‌این‌ترتیب، انتظار می‌رود که در آینده با محیط‌های کاری متنوع‌تری مواجه شویم.
یکی دیگر از اَشکال تأثیر هوش مصنوعی در آینده، کمک به ارتقای عملکرد کارکنان جدید و به حداقل رساندن شکاف‌های مهارتی در آن‌هاست. شرکت بزرگ و چندملیتی هانی ول در آمریکا، اخیراً یک شبیه‌ساز مبتنی بر هوش مصنوعی را برای اهداف آموزشی، طراحی و راه‌اندازی کرده است که به کاربران اجازه می‌دهد به‌واسطه محیط‌های مجازیِ قابل‌دسترسی از طریق فضای ابری، وظایفی را که باید انجام دهند، شبیه‌سازی نموده و مهارت لازم را در انجام آن‌ها کسب کنند.
3. افزایش کارایی
بهبود کارایی، جلوه ارزشمندی از تأثیر هوش مصنوعی در آینده است. وقتی هوش مصنوعی با اینترنت اشیا دست‌به‌دست هم دهند، می‌توان روندها را با سرعت و دقت بیشتری پیش‌بینی کرد. از این طریق، کارایی، اثربخشی و پایداری کسب‌وکارها را ارتقا داد. این روند با گذشت زمان و تعامل بین انسان و هوش مصنوعی برای حل مسائل پیچیده، شیوه اداره شرکت‌ها و سازمان‌ها را به‌کلی دگرگون می‌کند. بله! حتی برای اداره سازمان‌های نسل بعد هم هنوز به دخالت انسان نیاز است. می‌بینیم که روایات فیلم‌های هالیوودی درباره قدرت و استقلال هوش مصنوعی، چندان با واقعیت همخوانی ندارند.
کمک به شناسایی مشکلات و حل آن‌ها یکی دیگر از جنبه‌های تأثیر هوش مصنوعی در آینده است. کسب‌وکارها می‌توانند با استفاده از هوش مصنوعی و بهره‌برداری قانونی و مسئولانه از داده‌ها، تجربه مشتریان و کارکنانشان را به شکل قابل‌توجهی بهبود دهند. هم‌زمان که ماشین‌ها، مسئولیت انجام وظایف تکراری، پیش‌پاافتاده و وقت‌گیر را بر عهده می‌گیرند، زمان ارزشمندی برای نیروی انسانی آزاد شده و این‌گونه زمینه بیشتری برای بروز خلاقیت و نوآوری برای کارکنان فراهم می‌شود. درنتیجه تیم‌های منابع انسانی می‌توانند روی موضوعات استراتژیک کسب‌وکار تمرکز بیشتری داشته باشند.
دسترسی به ابزارهایی که از اتوماسیون فرایند رباتیک (RPA) استفاده می‌کنند، از دیگر جنبه‌های تأثیر هوش مصنوعی در آینده است. این ابزارها به رصد و پایش جریان‌های کاری و ارائه پیشنهادهای هوشمندانه درباره چگونگی مدیریت اثربخش‌تر امور یاری می‌رسانند. این ابزارها می‌توانند با شناسایی مواقعی که افراد به کمک نیاز دارند، به یاری آن‌ها بشتابند یا آن‌ها را در انجام درست کارها راهنمایی کنند.
4. مسئله حریم خصوصی و حقوق بشر
آنچه تا پیش از این رخ داده، باعث نگرانی درباره این جنبه از تأثیر هوش مصنوعی در آینده می‌شود. حتماً شما هم درباره نقص حریم خصوصی به‌واسطه استفاده هوش مصنوعی از کلان داده، چیزهایی شنیده‌اید. رسوایی کمبریج آنالیتیکا و فیس‌بوک و همین‌طور استراق سمع الکسای آمازون، تنها چند نمونه هستند. صاحب‌نظران معتقدند که اگر مقررات مناسبی برای نظارت بر هوش مصنوعی وضع نشود، اوضاع از این هم به‌مراتب بدتر خواهد شد.
در سال 2015، تیم کوک مدیرعامل شرکت اپل، رقبایش یعنی گوگل و فیس‌بوک را به دلیل جمع‌آوری غیرمجاز داده‌های کاربران با نیات طمع‌کارانه، مورد تمسخر و انتقاد قرار داد. وی در یک سخنرانی جنجالی در آن سال ادعا کرد که گوگل و فیس‌بوک برای بیشتر دانستن درباره کاربران، هر داده‌ای را که بتوانند، جمع‌آوری می‌کنند و از آن برای کسب درآمد بیشتر، بهره می‌گیرند. او گفت که چنین رویکردی را نادرست می‌داند.
تیم کوک در پاییز 2019 نیز طی یک سخنرانی دیگر در بروکسل بلژیک، نگرانی‌هایش را درباره تأثیر هوش مصنوعی در آینده ابراز کرد. او گفت: پیشرفت هوش مصنوعی از طریق جمع‌آوری انبوهی از پروفایل‌های شخصی، نه کارایی، بلکه نوعی تن‌آسایی و رخوت است. هوش مصنوعی برای اینکه واقعاً هوشمند باشد، باید به ارزش‌های انسانی ازجمله حریم خصوصی احترام بگذارد. اگر به چنین باوری برسیم، آنگاه بهتر می‌توانیم متوجه عمق خطر شویم.
اگر از هوش مصنوعی با رعایت مسئولیت‌پذیری استفاده شود، جامعه از آن منتفع خواهد شد. بااین‌حال باید بپذیریم که احتمال سوءاستفاده‌های تجاری و دولتی از فناوری‌های نوظهور، به‌هیچ‌عنوان دور از ذهن نیست و این می‌تواند اثرات مخربی بر بحث حقوق بشر داشته باشد.
ابراز نگرانی‌هایی ازاین‌دست درباره تأثیر هوش مصنوعی در آینده، بی‌دلیل نیست. بخش عمده‌ای از عملکرد هوش مصنوعی و فناوری‌هایی که از آن مشتق می‌شوند، به تولید، جمع‌آوری، پردازش و اشتراک‌گذاری حجم انبوهی از داده‌ها چه در مقیاس فردی و چه در مقیاس اجتماعی، وابسته است. از این داده‌ها می‌توان برای شناخت بیشتر افراد و پیش‌بینی رفتارهای آینده آن‌ها استفاده کرد. البته برخی از کاربردهای هوش مصنوعی مثل فیلتر کردن اسپم یا پیشنهاد خرید آنلاین یک محصول خاص به کاربران، مفید و خیرخواهانه به نظر می‌رسند، اما برخی دیگر از این کاربردها می‌توانند با پیامدهای ناخوشایندی توأم باشند و مواردی مثل حریم خصوصی، آزادی بیان و گردش آزادانه اطلاعات را به‌شدت تهدید کنند.
5. هوش مصنوعی جامع: خیال‌بافی یا واقعیت؟
پیدایش نوعی از هوش مصنوعی که بتواند توانمندی‌هایی در سطح انسان از خود نشان دهد، یکی از مباحث پرطرفدار درباره تأثیر هوش مصنوعی در آینده است. به این هوش مصنوعی، هوش مصنوعی جامع (AGN) می‌گویند. آنچه ما امروز از هوش مصنوعی می‌شناسیم، هوش مصنوعی محدود است که در دسته هوش ضعیف طبقه‌بندی می‌شود. ماشین‌های مبتنی بر این نوع هوش، فقط در انجام یک وظیفه بسیار خاص مثل محاسبات، بهتر از انسان هستند و در زمینه‌های دیگر، واقعاً در برابر هوش انسانی، حرفی برای گفتن ندارند. هوش مصنوعی جامع قرار است توانمندی‌هایی هم‌سطح با هوش انسانی از خود نشان دهد. اما احتمال پیدایش چنین هوش قدرتمندی که مشابه آن را در فیلم‌های علمی- تخیلی زیاد دیده‌ایم، چقدر است؟ آیا احتمال ظهور چنین پدیده‌ای در آینده نزدیک وجود دارد؟
استوارت راسل، متخصص بین‌المللی مشهور در زمینه هوش مصنوعی، به نمایش اغراق‌آمیز سینمای هالیوود از هوش مصنوعی، کنایه می‌زند و این نشان می‌دهد که باید در پیش‌بینی تأثیر هوش مصنوعی در آینده و خلق سناریوهای احتمالی، منطقی‌تر عمل کنیم.
واقعیت این است که هنوز کارهای مهم زیادی وجود دارد که از هوش مصنوعی انتظار می‌رود تا قبل از تبدیل‌شدن به موجودی شبیه به انسان، از عهده انجام آن‌ها برآید. استوارت راسل، توانایی درک واقعی محتوای زبان از سوی ماشین‌ها را مثال می‌زند. پیشرفتی که اگر محقق شود، می‌توان با استفاده از ماشین یک محتوا را به‌درستی و بدون خطا به زبان‌های مختلف ترجمه کرد. این همان مهارتی است که ماشین‌ها در حال حاضر، مهارت زیادی در آن ندارند. اگر هوش مصنوعی بتواند به چنین موفقیتی نائل شود، ما ماشین‌هایی در اختیار خواهیم داشت که می‌توانند هر آنچه را که نژاد بشر می‌نویسد، بخوانند و به معنای واقعی، آن را درک کنند و این همان کاری است که یک انسان نمی‌تواند آن را انجام دهد.
خیال‌پردازی درباره تأثیر هوش مصنوعی در آینده بر زندگی انسان و ظهور فناوری‌هایی مثل هوش مصنوعی جامع یا اَبَرهوش‌ها (که از انسان هم جلو می‌زنند) هرچند بسیار جذاب است اما حداقل در آینده نزدیک چندان منطقی به نظر نمی‌رسد.
سخن آخر
آنچه از نظر گذشت، چکیده‌ای از سناریوهای احتمالی تأثیر هوش مصنوعی در آینده بود. بسیاری از روندهای مبتنی بر هوش مصنوعی، همین حالا هم در ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی انسان نقش پررنگی دارند و بسیاری از آن‌ها با سرعتی باورنکردنی، در حال پیشرفت و تکامل هستند.
امروز و در آینده نزدیک، هوش مصنوعی به‌جای اینکه جایگزین انسان شود، به تکمیل و بهبود انجام امور کمک می‌کند. البته باید گفت هنوز نسبت به تأثیر هوش مصنوعی در آینده دور و دهه‌های بعد، چشم‌انداز واضحی وجود ندارد. اما تا رسیدن به نقطه‌ای که هوش مصنوعی بتواند، جایگزین کاملی برای انسان باشد. احتمالاً راه بسیار درازی در پیش است و باید زمان زیادی منتظر بمانیم. زمانی که شاید عمر یک نسل هم برای تحقق آن کافی نباشد!
منابع:
https://builtin.com/artificial-intelligence/artificial-intelligence-future